Kino od zarania dziejów fascynowało ludzi, pozwalając oderwać się od szarej codzienności i zanurzyć w świecie iluzji. Jednak prawdziwy przełom nastąpił na przełomie XIX i XX wieku, gdy film zaczął nabierać artystycznego wymiaru. Od tego momentu zaczęły powstawać dzieła na stałe wpisujące się do kanonu kina światowego i wytyczające nowe ścieżki dla przyszłych twórców. Wśród setek tysięcy produkcji fabularnych, dokumentalnych i animowanych, które powstały na przestrzeni minionych dekad, są takie, które na zawsze zmieniły oblicze kina, otwierając przed widzami i filmowcami nowe horyzonty.
Przełomowe filmy fabularne
Obywatel Kane - nowatorstwo w sztuce filmowej
Dzieło Orsona Wellesa z 1941 roku uchodzi za jeden z najważniejszych filmów w historii kina. Reżyser w przełomowy sposób potraktował formę, nasycając obraz niezwykłymi zabiegami operatorskimi, oświetleniem i montażem. Fabuła snuta wokół losów potężnego magnata prasowego stała się pretekstem do stworzenia arcydzieła na wskroś nowoczesnego. Obywatel Kane na zawsze zmienił sposób myślenia o filmie.
Psychoza - mistrzostwo w budowaniu napięcia
Alfred Hitchcock był mistrzem suspensu, ale to Psychoza z 1960 roku ugruntowała jego pozycję jako twórcy idealnie budującego napięcie. Doskonałe operowanie dźwiękiem, montażem i elementami wizualnymi sprawiło, że sekwencja prysznicowa z udziałem Janet Leigh na zawsze wryła się w pamięć widzów. Psychologiczny thriller Hitchcocka stał się wzorem dla kolejnych pokoleń filmowców.
Gwiezdne wojny - początek ery blockbusterów
Science fiction George'a Lucasa z 1977 roku zmieniło oblicze kina rozrywkowego, zapoczątkowując erę blockbusterów - superspektakularnych widowisk nastawionych na maksymalny zysk. Innowacyjne efekty specjalne, nietuzinkowa fabuła osadzona w kosmicznej scenerii i chwytliwa muzyka Johna Williamsa sprawiły, że Gwiezdne wojny na zawsze weszły do kanonu popkultury.
Filmy, które zdefiniowały gatunki
Dracula - narodziny horroru na ekranie
Ekranizacja powieści Brama Stokera w reżyserii Toda Browninga z 1931 roku uznawana jest za film, który ukształtował konwencję horroru filmowego. Mroczna aura, groteskowe charakteryzacje i przejmująca kreacja Beli Lugosiego w roli tytułowej sprawiły, że Dracula na zawsze wpisała się do kanonu kina grozy. To właśnie ten film zdefiniował horrory na dekady.
Casablanca - wzór romantycznego dramatu
Romans osadzony w realiach II wojny światowej w reżyserii Michaela Curtiza z 1942 roku z Humphreyem Bogartem i Ingrid Bergman w rolach głównych stał się wzorcem dla całego gatunku. Niezwykła chemia pomiędzy aktorami, ikoniczne dialogi i melodie do dziś rozczulają widzów. Casablanca ustaliła kanon hollywoodzkiego melodramatu.
Ojciec chrzestny - arcydzieło kina gangsterskiego
Francis Ford Coppola w swoim filmie z 1972 roku zebrał wszystkie motywy charakterystyczne dla opowieści o przestępczym półświatku, tworząc gangsterskie arcydzieło. Mafijna rodzina Corleone'ów na zawsze zapisała się w historii kina, a kreacja Marlona Brando jako Don Vito Corleone uznawana jest za jedną z najwybitniejszych w dziejach. Ojciec chrzestny to wzór kina gangsterskiego.
Filmy przepełnione symboliką
Siódma pieczęć - poszukiwanie sensu życia
Arcydzieło Ingmara Bergmana z 1957 roku snuje przypowieść o rycerzu powracającym z wypraw krzyżowych, który pragnie zmierzyć się w szachowej partii ze śmiercią. Film pełen jest religijnych i egzystencjalnych odniesień, tworząc poetycką opowieść o poszukiwaniu sensu ludzkiego życia. Siódma pieczęć na zawsze wpisała się w kanon kina autotematycznego.
Czerwony balonik - niewinność dzieciństwa
Czarno-biała etiuda z 1956 roku w reżyserii Alberta Lamorisse'a opowiada prostą historię chłopca zafascynowanego czerwonym balonikiem.Film nie ma dialogów, a emocje oddane są za pomocą poetyckich obrazów i muzyki. Czerwony balonik z niebywałą wrażliwością ukazuje niewinność i magię dzieciństwa. To perła kina poetyckiego.
Mechaniczna pomarańcza - mrok ludzkiej natury
Kontrowersyjne arcydzieło Stanleya Kubricka na motywach Anthony'ego Burgessa z 1971 roku w satyryczno-oniryczny sposób diagnostykowało mroki ludzkiej natury. Mechaniczna pomarańcza pełna jest odniesień behaviourystycznych i społeczno-obyczajowych, tworząc przerażającą wizję upadku moralności. Jeden z najważniejszych filmów w dorobku Kubricka.
Kontrowersyjne produkcje
Zakazane plany - seksualna rewolucja
Szwedzki dramat erotyczny Vilgota Sjömana z 1967 roku z Ingrid Bergman w roli głównej wywołał skandal obyczajowy, pokazując śmiałe jak na owe czasy sceny seksu i nagości. Zakazane plany przetarły szlaki dla kina eksploatującego wątki erotyczne, zapoczątkowując swoistą rewolucję seksualną w świecie filmu.
Elektra - pierwsze kino feministyczne
Grecki dramat Lity Makriadi z 1962 roku zainicjował nurt kina feministycznego, ukazując gniew i rozterki tytułowej bohaterki. Reżyserka jako jedna z pierwszych zmierzyła się z tematem ucisku kobiet w patriarchalnym społeczeństwie. Elektra swoją formą i przesłaniem wytyczyła nowe ścieżki dla kina zaangażowanego.
Stąd do wieczności - rasizm na ekranie
Dramat wojenny Stanleya Kubricka z 1957 roku z Kirkiem Douglasem w roli głównej poruszał kontrowersyjny jak na owe czasy temat segregacji rasowej w wojsku amerykańskim. Stąd do wieczności jako jeden z pierwszych filmów fabularnych bezpośrednio zmierzył się z problemem rasizmu. Odważna produkcja na trwałe weszła do historii kina.
Filmy animowane dla dorosłych
Opowieść księżniczki Kaguya - poezja animacji
Animacja Isao Takahata z 2013 roku to zachwycająca stylistycznie i fabularnie opowieść o losach tytułowej księżniczki, która zostaje zesłana z Księżyca na Ziemię. Malownicze obrazy i głęboka symbolika sprawiają, że Opowieść Księżniczki Kaguya to prawdziwe arcydzieło poetyckiej animacji dla dorosłych.
Perfect Blue - psychologiczny thriller animowany
Anime Satoshiego Kona z 1997 roku to mroczny psychologiczny thriller utrzymany w konwencji filmu grozy. Fabuła skupia się na idolce, która rzuca karierę i popada w obłęd. Zmysłowa animacja i posępna atmosfera sprawiają, że Perfect Blue to animacja tylko dla dorosłych widzów.
Akira - arcydzieło anime
Kultowy już film Katsushiro Otomo z 1988 roku osadzony w postapokaliptycznej przyszłości stał się przełomem dla animacji i zapoczątkował popularność anime na Zachodzie. Akira łączy w sobie futurystyczną fabułę, rewolucyjną animację i ponadczasową problematykę. Jedno z najważniejszych anime w historii.
Dokumenty zmieniające postrzeganie świata
Ziemia Augusta - okrucieństwo wojny
Film z 1945 roku ukazujący skutki bombardowania Hiroszimy jako jeden z pierwszych dokumentów bezpośrednio skonfrontował ludzkość z okrucieństwem wojny atomowej. Wstrząsające kadry Ziemi Augusta na zawsze zmieniły postrzeganie konfliktów zbrojnych i ich ofiar. Jeden najważniejszych filmów pacyfistycznych.
Supersize Me - prawda o fast foodach
Kontrowersyjny dokument Morgan Spurlocka z 2004 roku przedstawia eksperyment reżysera, który przez miesiąc jada wyłącznie w restauracjach fast food. Film ujawnił szkodliwość tego typu żywienia, zmieniając stosunek widzów do popularnych sieciówek. Jeden z ważniejszych głosów krytyki konsumpcjonizmu.
Free Solo - granice ludzkich możliwości
Laureat Oscara z 2018 roku w reżyserii Jimmy'ego China i Elizabeth Chai Vasarhelyi przedstawia wspinaczkę Alex Honnoldem bez asekuracji na ścianie El Capitan. Free Solo pokazuje kunszt sportowca, ale też ludzką potrzebę przekraczania granic. Fascynujący dokument o dążeniu do perfekcji.
Podsumowanie
Historia kina to fascynująca opowieść o tym, jak ruchome obrazy zmieniały ludzką wyobraźnię i postrzeganie świata. Od czasów braci Lumiere aż po współczesne arcydzieła, na ekranach przewinęły się setki arcydzieł, które na trwałe wpisały się do kanonu filmu. Ich twórcy nie bali się eksperymentować z formą, poruszać kontrowersyjnych tematów i burzyć obowiązujące konwenanse. Dzięki nim kino ciągle się rozwija, zaskakuje i porusza widzów. Ta podróż w głąb ludzkiej duszy jeszcze długo nie dobiegnie końca.
Tagi
Udostępnij
